چطور برای عزیز معتاد خود برنامه درمانی تدوین کنیم؟

وقتی یکی از اعضای خانواده یا اطرافیان نزدیک‌مان دچار اعتیاد می‌شود، زندگی همه اعضای خانواده تحت تأثیر قرار می‌گیرد. ترس، شرم، احساس درماندگی و سوال‌های بی‌پاسخ، همه با هم سراغ‌مان می‌آیند. شاید در ابتدا تصور کنیم که با کمی حمایت یا نصیحت می‌توانیم فرد را به مسیر درست برگردانیم، اما خیلی زود متوجه می‌شویم که ترک اعتیاد یک فرآیند ساده نیست. اگر واقعاً می‌خواهیم کمک مؤثری کنیم، باید یاد بگیریم چطور برای او یک برنامه درمانی اصولی طراحی کنیم.

این برنامه می‌تواند شامل مشاوره، درمان دارویی، حمایت خانوادگی و در بسیاری از موارد، استفاده از کمپ ترک اعتیاد باشد. اما این‌که چه زمانی باید از کمپ کمک بگیریم و دقیقاً چطور این برنامه را تدوین کنیم، موضوعی است که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت.

اعتیاد چیست و چرا ترک آن آسان نیست؟

بسیاری از خانواده‌ها هنوز اعتیاد را به عنوان «ضعف شخصیت» یا «بی‌ارادگی» می‌بینند، اما واقعیت چیز دیگری است. اعتیاد یک بیماری مزمن روانی و جسمی است که بر مغز، رفتار و تصمیم‌گیری فرد تأثیر می‌گذارد. با گذشت زمان، مغز فرد مصرف‌کننده یاد می‌گیرد که بدون ماده مخدر یا محرک، احساس خوشی، انگیزه یا حتی آرامش نداشته باشد.

به همین دلیل ترک اعتیاد نیاز به درمان دارد؛ درمانی که باید چندجانبه، مستمر و علمی باشد. بدون کمک گرفتن از متخصصان یا مراجعه به کمپ ترک اعتیاد، معمولاً تلاش‌ها برای ترک، کوتاه‌مدت و ناموفق خواهند بود.

شناخت وضعیت فرد، اولین قدم

قبل از هر اقدامی، باید تصویر روشنی از شرایط فرد داشته باشیم. نوع ماده مصرفی، شدت وابستگی، مدت زمان مصرف، دفعات ترک ناموفق، وضعیت جسمی و روانی، همه این‌ها به ما کمک می‌کنند تا تصمیم بگیریم فرد در چه سطحی از بحران قرار دارد.

گاهی یک مصرف تفننی به مرور زمان به وابستگی تبدیل شده و فرد خودش هنوز متوجه وخامت اوضاع نشده است. در موارد دیگر، فرد ممکن است سال‌ها مصرف‌کننده باشد و دچار افسردگی، پارانویا یا حتی توهم شده باشد. در چنین شرایطی، کمپ ترک اعتیاد می‌تواند محیطی کنترل‌شده و امن برای شروع درمان فراهم کند.

چه زمانی باید فرد را به کمپ ترک اعتیاد منتقل کنیم؟

تصمیم برای فرستادن عزیزمان به کمپ، تصمیمی ساده نیست. طبیعی است که احساساتی شویم، تردید کنیم یا از عکس‌العمل فرد بترسیم. اما در برخی موارد، چاره‌ای جز این وجود ندارد.

اگر موارد زیر را در فرد می‌بینید، زمان اقدام فرا رسیده:

• دچار وابستگی جسمی شدید به ماده شده و بدون مصرف نمی‌تواند روز را بگذراند.

• رفتارهای پرخاشگرانه یا آسیب‌زننده به خود و دیگران دارد.

• سابقه چندین بار ترک و بازگشت دارد.

• در محیطی زندگی می‌کند که امکان پرهیز از مصرف وجود ندارد.

• انگیزه کافی برای ترک ندارد و با وعده و حرف، هیچ‌گاه جدی نمی‌شود.

در این شرایط، کمپ ترک اعتیاد بهترین انتخاب است. در کمپ، فرد نه‌تنها از مواد دور می‌شود، بلکه تحت مراقبت متخصصان، برنامه درمانی منظمی را دنبال می‌کند که شانس موفقیت را بالا می‌برد.

کمپ ترک اعتیاد خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟

متأسفانه همه کمپ‌ها کیفیت یکسانی ندارند. بعضی از کمپ‌ها بدون داشتن مجوز یا نیروی متخصص، فقط بیماران را نگه‌داری می‌کنند و نه‌تنها بهبودی نمی‌دهند، بلکه آسیب هم وارد می‌کنند.

هنگام انتخاب کمپ ترک اعتیاد به این نکات دقت کنید:

• داشتن مجوز رسمی از سازمان بهزیستی یا وزارت بهداشت

• حضور روان‌پزشک، روانشناس، پزشک عمومی و تیم درمان

• اجرای برنامه روزانه درمانی شامل مشاوره، جلسات گروهی، ورزش و آموزش مهارت‌ها

• برخورد محترمانه و انسانی با بیماران

• امکان ادامه درمان پس از ترخیص (aftercare)

در mrbsn.com ما اطلاعات کمپ‌های مجاز، تجربیات درمان‌جویان و مشاوره‌های رایگان برای انتخاب کمپ مناسب را ارائه می‌دهیم.

مشاوره، حلقه حیاتی درمان

چه فرد به کمپ برود یا نه، مشاوره ترک اعتیاد بخش جدایی‌ناپذیر درمان است. در مشاوره، دلایل روانی اعتیاد کشف می‌شود؛ فرد یاد می‌گیرد با وسوسه، تنهایی، استرس یا خشم چگونه برخورد کند. همچنین خانواده نیز آموزش می‌بیند که چگونه از فرد حمایت کند بدون آن‌که وابستگی ناسالم ایجاد کند.

جلسات مشاوره باید به‌طور منظم و بلندمدت ادامه پیدا کند. ترک یک مرحله است؛ حفظ پاکی و جلوگیری از عود، مرحله‌ای دیگر.

بازگشت به خانه، تازه آغاز مسیر است

خیلی از خانواده‌ها فکر می‌کنند وقتی فرد از کمپ ترک اعتیاد خارج می‌شود، همه‌چیز تمام شده. اما واقعیت این است که خطر بازگشت در سه ماه اول پس از ترک، بسیار بالاست. برای همین باید:

• جلسات مشاوره ادامه داشته باشد

• محیط خانه از هرگونه عامل تحریک‌آمیز پاک‌سازی شود

• ارتباط فرد با دوستان مصرف‌کننده قطع شود

• برنامه روزانه منظم با فعالیت‌های مثبت طراحی شود

حمایت بی‌قید و شرط، ولی در عین حال با مرزبندی درست، مهم‌ترین عامل موفقیت پس از کمپ است.

خانواده باید همدل و آگاه باشد

گاهی خانواده‌ها ناخواسته به بازگشت فرد کمک می‌کنند؛ یا با سرزنش‌های مداوم، یا با حمایت مالی بیش از حد. بهترین کار این است که با مشاور صحبت کنند و نقش خودشان را در درمان یاد بگیرند.

خانواده هم باید یاد بگیرد نه بگوید، مرز بگذارد، احساساتش را مدیریت کند و جلوی تکرار رفتارهای گذشته را بگیرد. با یادگیری و همدلی، می‌توان خانواده را از فضایی پرتنش به محیطی برای رشد و بهبودی تبدیل کرد.

درمان زمان‌بر است، صبر داشته باشید

ترک اعتیاد فرآیندی سریع نیست. ممکن است ماه‌ها و حتی سال‌ها طول بکشد تا فرد از لحاظ جسمی، روحی و اجتماعی به وضعیت پایدار برسد. مهم این است که در این مسیر امیدتان را از دست ندهید و بدانید که کمک گرفتن، نشانه ضعف نیست، بلکه نشان‌دهنده قدرت و آگاهی شماست.

اگر امروز شروع نکنید، فردا سخت‌تر می‌شود

اگر امروز احساس می‌کنید وقت اقدام است، معطل نکنید. هر روز تأخیر یعنی وابستگی بیشتر، آسیب روانی شدیدتر و احتمال بازگشت کمتر. چه به دنبال کمپ ترک اعتیاد باشید، چه به‌دنبال برنامه درمانی خانگی، ما در mrbsn.com کنار شما هستیم تا مسیر را با آگاهی و دلسوزی همراهی کنیم.