در دهه‌های اخیر، تمایل به استفاده از گیاهان دارویی ترک اعتیاد به مواد مخدر افزایش یافته است. این گیاهان به دلیل طبیعی بودنشان، اغلب به عنوان جایگزینی ایمن‌تر نسبت به داروهای شیمیایی معرفی می‌شوند. با این حال، استفاده از گیاهان دارویی غیرمجاز یا استفاده نادرست از آنها می‌تواند عوارض جدی و خطرناکی برای بدن به همراه داشته باشد.

تعریف گیاهان دارویی ترک اعتیاد

گیاهان دارویی غیرمجاز به گیاهانی گفته می‌شود که:

• فاقد مجوزهای لازم از سازمان‌های بهداشتی و نظارتی هستند.
• به درستی شناسایی نشده یا فرآوری نشده‌اند.
• به دلیل دوزهای نامناسب، آلودگی‌ها یا ترکیبات ناشناخته می‌توانند خطرناک باشند.

شایع‌ترین گیاهان دارویی غیرمجاز مورد استفاده برای ترک اعتیاد

برخی از گیاهانی که به صورت غیرمجاز برای ترک اعتیاد استفاده می‌شوند عبارتند از:

• کراتوم: گیاهی که به عنوان جایگزینی برای مواد مخدر مصرف می‌شود.
• ماکا: ریشه‌ای که اغلب به عنوان تقویت‌کننده انرژی تبلیغ می‌شود.
• گیاهان حاوی مواد توهم‌زا: مانند داتورا یا آیاتسکا.

عوارض مصرف این گیاهان بر بدن

۱. مشکلات گوارشی

• تهوع و استفراغ: مصرف برخی گیاهان غیرمجاز می‌تواند باعث تحریک معده و ایجاد تهوع شود.
• اسهال یا یبوست: ترکیبات موجود در این گیاهان ممکن است حرکات روده را مختل کند.

۲. عوارض کبدی و کلیوی

• بسیاری از گیاهان دارویی غیرمجاز حاوی ترکیبات سمی هستند که می‌توانند باعث آسیب به کبد و کلیه شوند.
• احتمال نارسایی حاد کبدی و کلیوی به دلیل تجمع سموم.

مصرف گیاهان دارویی برای ترک اعتیاد، اگرچه ممکن است در برخی موارد مؤثر باشد، اما می‌تواند خطرات و عوارضی برای کبد به همراه داشته باشد. کبد نقش مهمی در متابولیسم داروها و سم‌زدایی بدن دارد، و مصرف غیر اصولی گیاهان دارویی می‌تواند باعث آسیب به کبد شود. برخی از خطرات احتمالی عبارت‌اند از:

1. سمیت کبدی (Hepatotoxicity):
   برخی گیاهان دارویی حاوی ترکیباتی هستند که ممکن است برای کبد سمی باشند، به‌ویژه اگر در دوزهای بالا یا به‌مدت طولانی مصرف شوند. این وضعیت می‌تواند به مشکلاتی نظیر التهاب کبد (هپاتیت) یا حتی نارسایی کبد منجر شود.
2. تداخلات دارویی:
   گیاهان دارویی ممکن است با داروهای شیمیایی یا سایر مواد مصرفی تداخل داشته باشند و متابولیسم داروها را در کبد تحت تأثیر قرار دهند. این تداخل می‌تواند باعث افزایش یا کاهش اثر داروها و آسیب به کبد شود.
3. عدم تنظیم دوز و خلوص مواد:
   بسیاری از محصولات گیاهی ممکن است استاندارد نشده باشند و حاوی ناخالصی‌ها یا سموم باشند که می‌توانند به کبد آسیب برسانند.
4. استرس اکسیداتیو:
   برخی گیاهان دارویی ممکن است تولید رادیکال‌های آزاد را افزایش دهند، که می‌تواند به سلول‌های کبد آسیب وارد کند.

مثال‌هایی از گیاهان دارویی با پتانسیل آسیب به کبد:

• خارمریم (Milk Thistle): اگرچه این گیاه به‌عنوان محافظ کبد شناخته می‌شود، مصرف غیر اصولی یا استفاده از محصولات بی‌کیفیت آن می‌تواند مضر باشد.
• کافور، بابونه یا برخی ترکیبات گیاهی دیگر: در دوزهای بالا می‌توانند اثرات منفی روی کبد داشته باشند.

کبد عضوی حیاتی است، و مصرف خودسرانه گیاهان دارویی می‌تواند خطرات جدی برای سلامت آن ایجاد کند.

۳. مشکلات روانی و عصبی

• افزایش اضطراب و افسردگی: برخی گیاهان می‌توانند تعادل شیمیایی مغز را مختل کنند.
• توهم و هذیان: مصرف گیاهان توهم‌زا ممکن است باعث اختلالات روانی شدید شود.

۴. تأثیرات قلبی-عروقی

• افزایش فشار خون و ضربان قلب.
• خطر سکته قلبی یا مغزی.

۵. تداخلات دارویی

• مصرف همزمان گیاهان غیرمجاز با داروهای ترک اعتیاد ممکن است باعث تداخلات خطرناک شود.
• تقویت یا تضعیف اثر داروها.

موارد مستند عوارض ناشی از گیاهان دارویی غیرمجاز

• مطالعه‌ای در سال‌های اخیر نشان داد که مصرف کراتوم در مقادیر بالا باعث ایست قلبی در برخی بیماران شده است.
• گزارش‌های متعددی از آسیب‌های کبدی ناشی از مصرف گیاهان فرآوری نشده.

روش‌های جایگزین ایمن برای ترک اعتیاد

• استفاده از داروهای مورد تایید سازمان بهداشت جهانی.
• مشاوره با پزشکان متخصص و درمانگران حرفه‌ای.
• شرکت در برنامه‌های ترک اعتیاد تحت نظارت کمپ ترک اعتیاد و  یا کمپ ترک اعتیاد لاکچری در تهران که خدمات ویژه ای را ارائه میکند.

نتیجه‌گیری

استفاده از گیاهان دارویی غیرمجاز برای ترک اعتیاد، به دلیل عوارض جانبی جدی و خطرات ناشناخته، توصیه نمی‌شود. آگاهی‌بخشی عمومی و ارتقای نظارت‌های بهداشتی می‌تواند نقش مهمی در کاهش مصرف این گیاهان داشته باشد.