تریاک ماده افیونی یا مخدری بسیار اعتیادآور است که حالت سرخوشی به همراه دارد. ما قصد داریم در این قسمت شما را با تمام اثرات مضر تریاک بر بدن و علائم و نشانه های مصرف تریاک آشنا کنیم. عوارض مصرف تریاک علاوه بر مشکلات جسمانی (اثرگذاری و اختلال در سیستم مغز، قلب و گوارش)، عوارض روانی نیز به همراه دارد؛ که در زیر نمونه هایی از این تاثیرات را بررسی خواهیم کرد.
عوارض مصرف تریاک: خطراتی برای سلامت جسمی و روانی
مصرف مواد مخدر، به‌ویژه تریاک، یکی از مهم‌ترین مسائل بهداشتی و اجتماعی در جوامع مختلف است. تریاک، که از شیره‌ی گیاه خشخاش استخراج می‌شود، به‌طور معمول به عنوان مسکن درد و آرام‌بخش مصرف می‌شود، اما عوارض آن برای سلامت جسمی و روانی فرد به‌مراتب بیشتر از فواید آن است. در این مقاله به بررسی عوارض مصرف تریاک بر سلامت انسان پرداخته و تأثیرات منفی آن را در ابعاد مختلف بررسی خواهیم کرد.
۱. عوارض جسمی مصرف تریاک
۱.۱. تأثیرات بر سیستم تنفسی
تریاک به‌ویژه در صورتی که از راه دود کردن مصرف شود، تأثیرات منفی شدیدی بر سیستم تنفسی دارد. مواد شیمیایی موجود در دود تریاک می‌توانند به مخاط ریه‌ها آسیب رسانده و باعث بروز مشکلات تنفسی مانند برونشیت مزمن، امفیزم و در موارد شدیدتر سرطان ریه شوند. مصرف طولانی‌مدت تریاک می‌تواند عملکرد طبیعی ریه‌ها را مختل کرده و تنفس را برای فرد مشکل‌ساز کند.
۱.۲. آسیب به سیستم عصبی
تریاک به عنوان یک ماده مخدر، تأثیر مستقیمی بر سیستم عصبی دارد. این ماده با تأثیر بر مغز و ایجاد تغییرات شیمیایی در نورون‌ها، می‌تواند به تدریج باعث اعتیاد شود. افراد مصرف‌کننده ممکن است دچار اختلالات حافظه، کاهش توانایی‌های ذهنی، اختلال در تمرکز و مشکلات روانی مانند اضطراب و افسردگی شوند. در مصرف بلندمدت، احتمال آسیب‌های دائمی به سیستم عصبی مرکزی نیز وجود دارد.
۱.۳. آسیب به سیستم گوارشی
تریاک می‌تواند بر سیستم گوارشی نیز اثرات منفی زیادی داشته باشد. از جمله مشکلات گوارشی ناشی از مصرف تریاک می‌توان به یبوست مزمن، کاهش عملکرد دستگاه گوارش و اختلالات در جذب مواد مغذی اشاره کرد. مصرف طولانی‌مدت این ماده ممکن است منجر به بروز بیماری‌هایی نظیر زخم معده و کبد چرب شود.
۱.۴. تأثیرات بر قلب و عروق
مصرف تریاک می‌تواند فشار خون را افزایش دهد و ضربان قلب را دچار نوسانات شدید کند. این مسائل می‌توانند به بروز بیماری‌های قلبی مانند آتروزی قلبی، سکته قلبی و حتی سکته مغزی منجر شوند. تریاک باعث افزایش میزان کولسترول بد (LDL) و کاهش میزان کولسترول خوب (HDL) در خون می‌شود که این امر خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را افزایش می‌دهد.
۲. عوارض روانی و اجتماعی مصرف تریاک
۲.۱. اعتیاد و وابستگی روانی
تریاک یکی از مواد مخدری است که به‌سرعت فرد را به خود وابسته می‌کند. مصرف مداوم آن به تغییرات شیمیایی در مغز منجر شده و فرد را دچار اعتیاد می‌کند. این وابستگی باعث می‌شود که فرد برای تأمین مواد مخدر دچار مشکلات جدی در زندگی اجتماعی و شغلی شود. وابستگی به تریاک، فشار روانی زیادی به فرد وارد کرده و بر روابط فردی و اجتماعی او تأثیر منفی می‌گذارد.
۲.۲. افسردگی و اضطراب
یکی از مهم‌ترین عوارض روانی مصرف تریاک، بروز افسردگی و اضطراب است. تریاک با تغییرات شیمیایی در مغز، می‌تواند باعث بروز مشکلات روحی و روانی مانند ناراحتی‌های خلقی و اضطراب‌های مزمن شود. افرادی که به تریاک وابسته هستند، ممکن است احساس بی‌ارزشی و بی‌حوصلگی داشته باشند و توانایی مقابله با استرس‌ها و چالش‌های زندگی را از دست بدهند.
۲.۳. تغییرات رفتاری و اجتماعی
افرادی که تریاک مصرف می‌کنند، ممکن است تغییرات قابل توجهی در رفتار و روابط اجتماعی خود تجربه کنند. این تغییرات ممکن است شامل انزوای اجتماعی، کاهش توانایی‌های ارتباطی و رفتارهای پرخاشگرانه باشد. همچنین، مصرف تریاک می‌تواند منجر به مشکلات اقتصادی، افت عملکرد شغلی و در نهایت از دست دادن روابط نزدیک مانند خانواده و دوستان شود.
۳. عوارض طولانی‌مدت مصرف تریاک
در مصرف طولانی‌مدت تریاک، مشکلات جسمی و روانی شدیدتری بروز می‌کند. علاوه بر بیماری‌های مزمن ذکر شده در بخش‌های قبلی، مصرف طولانی‌مدت تریاک می‌تواند منجر به نارسایی کلیه، اختلالات هورمونی، و ضعف سیستم ایمنی شود. همچنین، افراد ممکن است در معرض ابتلا به بیماری‌های عفونی نظیر HIV و هپاتیت به دلیل مصرف مشترک سوزن و سایر ابزارهای غیر بهداشتی قرار گیرند.
۴. نتیجه‌گیری
در نهایت، می‌توان گفت که تریاک به‌طور جدی بر سلامت جسمی و روانی فرد تأثیر می‌گذارد. از مشکلات تنفسی و گوارشی تا اختلالات روانی و اجتماعی، عوارض مصرف تریاک گسترده و پیچیده هستند. برای جلوگیری از آسیب‌های بیشتر، پیشگیری از مصرف این ماده و آگاه‌سازی عمومی در مورد خطرات آن امری ضروری است. درمان اعتیاد به تریاک و بازتوانی افراد مصرف‌کننده نیز نیازمند حمایت‌های اجتماعی و پزشکی جدی است.
عوارض مصرف تریاک در بلندمدت چیست؟
عوارض مصرف تریاک تاثیر بسیار مخربی بر سیستم بدن خواهد داشت و کار به جایی می رسد که برای ترک تریاک باید به کمپ ترک تریاک و شیره مراجعه کنند. از عوارض مصرف تریاک که معمولا از ابتدای اعتیاد به تریاک تا زمان وابستگی شدید رخ خواهد داد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اضطراب و افسردگی
- سرگیجه و غش یا سبکی سر
- لب‌ها و ناخن‌های آبی رنگ
- درد و ناراحتی در قفسه سینه
- عرق سرد، لرز
- مردمک منقبض، دقیق یا کوچک
- تنفس مشکل و گاهی همراه با خس خس سینه
- مشکل در خوابیدن خواب آلودگی
- مشکل در اجابت مزاج (مدفوع)
- حالت تهوع و استفراغ
- کهیر یا جوش
- ضربان قلب سریع
- سردرد، توهم
- افزایش گرسنگی
- افزایش تعریق
- تغییر خلق و خو و عصبی بودن
- تورم در پاها و مچ پا
برخی از این عوارض جانبی زمانی که رخ دهند، معمولاً نیازی به مراقبت پزشکی ندارند و برخی دیگر خطرناک هستند، نیاز به نگهداری شدید دارند. همچنین این عوارض جانبی ممکن است در طول درمان از بین بروند زیرا بدن شما با دارو سازگار می‌شود.
علائم اعتیاد به تریاک
می‌دانید که تریاک ماده افیونی یا مخدری متشکل از مایع سفید رنگ موجود در گیاه خشخاش است؛ که به طور معمول، به‌صورت یک بلوک سیاه یا قهوه‌ای، مانند قیر یافت می‌شود. به‌صورت مایع و جامد نیز موجود است. مصرف آن به سه روش دود کردن، تزریق داخل وریدی و یا قرص انجام می‌شود.
هنگام مصرف مولکول‌های این مواد از طریق جریان خون به سمت مغز حرکت می‌کنند و به گیرنده‌های مواد افیونی در سطح سلول‌های خاص متصل می‌شوند. آنها یک واکنش شیمیایی در مغز ایجاد می‌کنند که مشابه (اما شدیدتر) از لذتی است که ما از خوردن، نوشیدن، مراقبت از نوزادان و داشتن رابطه جنسی به دست می‌آوریم.
این فعالیت‌ها منجر به آزاد شدن دوپامین در مرکز پاداش مغز می‌شود. اما استفاده از مواد تریاک، باعث ترشح دوپامین در مقادیر بیش از حد، بسیار فراتر از آنچه برای ایجاد لذت یا زنده نگه داشتن ما لازم است، می‌شود. در این فرآیند، به مغز سیگنال داده شده است: چیزی بسیار مهم اتفاق افتاده است، و باید تکرار شود. نیاز شدید مغز به استفاده مکرر باعث ایجاد وابستگی به مواد افیونی و اعتیاد به آن می‌شود.
اثرات تریاک و مشتقات آن شامل موارد زیر می‌شود:
- تاثیر روی مغز و تسکین یا سرکوب درد. کاهش دهنده اضطراب
- القای آرامش
- خواب آلودگی و آرامش‌بخشی
- حالت سرخوشی یا دیگر خلق و خوی تقویت شده
- اثرات فیزیولوژیکی مهم مانند تنفس و ضربان قلب کند
- سرکوب رفلکس سرفه
- شل کردن ماهیچه‌های صاف دستگاه گوارش
در کل اعتیاد به چندین روش مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد و بسیار پیچیده‌تر از آن چیزی است که بسیاری از مردم تصور می‌کنند.
علائم مصرف تریاک
حقایقی در مورد اعتیاد به مواد افیونی، تریاک و هروئین وجود دارد؛ وضعیت هر فرد برای مصرف متفاوت است، اما به طور کلی، اختلال مصرف مواد افیونی مانند تریاک هم از نظر فیزیکی و هم روانی اثرگذار است. اعتیاد و وابستگی می‌تواند به تدریج اتفاق بیفتد و فرد ممکن است علائم اعتیاد را تا زمانی که یک بحران رخ ندهد تشخیص ندهد.
در اینجا چند علامت مهم و هشدار دهنده بالقوه سوء مصرف تریاک را بیان می‌کنیم:
- مصرف دارو در مقادیر بیشتر یا در مدت طولانی‌تر از آنچه در نظر گرفته شده یا تجویز شده است.
- تمایل مداوم یا تلاش‌های ناموفق برای کاهش یا کنترل مصرف مواد
- مقدار زیادی از زمان و تلاش صرف شده برای دریافت، استفاده و بازیابی از اثرات مصرف
- هوس شدید یا میل شدید به مصرف
- عدم انجام تعهدات در محل کار، مدرسه یا خانه به دلیل مصرف مواد مخدر
- ادامه استفاده با وجود مشکلات اجتماعی یا شخصی مداوم و مکرر ناشی از مصرف
- ادامه مصرف با وجود آگاهی از مشکلات بالقوه سلامت جسمی یا روانی
- سلامت روان مشکل ساز، تغییرات رفتاری یا روانی مانند بی قراری، قضاوت ضعیف یا بی تفاوتی
- اختلال در عملکرد ذهنی، لکنت زبان
- بثورات و عفونت‌های پوستی
- یبوست، گرفتگی شکم و افزایش وزن
- مشکلات قاعدگی در خانم‌ها
- از دست دادن میل جنسی، اختلال در عملکرد جنسی
- خطر ابتلا به HIV، هپاتیت B یا C
- سقط جنین
علائم مصرف تریاک برای اولین بار چیست؟
افرادی که در دفعات اول تریاک مصرف کرده‌اند، تجربه حالاتی مانند تهوع و استفراغ، مردمک‌های گشاد شده، نبض و ضربان قلب پایین، تنفس آهسته، احساس گرمی، لذت و آرامش و معمولا خواب عمیق را داشته‌اند. البته با توجه به میزان و شکل مصرف ممکن است علائم زیر در فرد پدیدار شود:
- تغییر ظاهری فرد مثل کاهش وزن، آشفتگی و ژولیدگی
- مشکلات تحصیلی، شغلی و عدم مسئولیت‌پذیری
- از دست دادن تمرکز
- پول قرض گرفتن‌های مکرر از اطرافیان
- کاهش اعتماد به نفس
- از بین رفتن عزت نفس و خود‌کم‌بینی
- شروع افسردگی
- انزوا و گوشه‌گیری
عوارض مصرف شیره تریاک
شیره تریاک یکی از مشتقات تریاک است و زیاد طرفدار دارد. از جوشاندن سوخته تریاک و رد کردن آن از صافی به نسبت ۳ به ۱ به دست می‌آید. تاثیر بیشتر و سنگین‌تری نسبت به خود تریاک دارد، به همین دلیل ترک آن بسیار سخت‌تر است.
عوارض مصرف شیره تریاک عبارتند از:
- آبریزش چشم و بینی
- تعریق بیش از حد
- اختلال در خواب
- اسهال و استفراغ
- تب و لرزهای شدید
- انقباض در مردمک چشم
- درد و اسپاسم‌های عضلانی
- پرخاشگری و تحریک پذیری
- افسردگی، انزوا و گوشه‌گیری
- تمایل شدید به مصرف مجدد شیره
- افت فشار خون
عوارض مصرف همزمان تریاک و گل
در جامعه امروزی میل به مصرف انواع مواد مخدر در اکثر افراد مخصوصا نوجوان‌ها زیاد شده است. موضوع مشکل ساز دیگر، تمایل به تجربه متفاوت و مصرف برخی مواد مخدر با هم است. در این بین برخی از این مواد به‌ویژه گل به شدت اعتیاد آور است و تجربه مصرف آن حتی برای یکبار، راهی غیر از ادامه مصرف برای فرد باقی نمی‌گذارد.
از جمله عوارض مصرف همزمان تریاک و گل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- خطر بروز مشکلات جسمی و روحی
- تغییرات در حالت طبیعی بدن و مغز مثل بی‌پروایی
- افزایش میزان خشونت با مصرف گل
♦مطالعه بیشتر: نقش خانواده در درمان اعتیاد
عوارض مصرف همزمان تریاک و شیره
شاید تصور کنید که اگر تریاک را بکشید و شیره را به‌صورت خوراکی مصرف کنید، اتفاقی نخواهد افتاد. اما اشتباه است! در هر صورت مرفین آن هم به مقدار زیاد از دو روش وارد بدن شما می‌شود و مصرف زیاد می‌تواند به سادگی فرد را به بیش مصرفی یا اوردوز سوق دهد.
عوارض مصرف تریاک در زنان
اعتیاد به مواد مخدر یک چالش مداوم است که اغلب در زندگی اکثر افراد جامعه مخصوصا زن‌ها تاثیرگذار است.
طبق تحقیقات به عمل آمده زنان به دلیل مشکلات متعدد مانند ازدواج‌های ناموفق، مشکلات خانوادگی، روابط دوستانه نادرست و… زودتر از مردان اعتیاد پیدا می‌کنند. مانند آقایون عوارضی را تجربه می‌کنند که چندان خوشایند نیست. مثلا:
- مشکلات اجتماعی و خانوادگی
- تغییر خلق و خو
- اختلال در دوره‌های قاعدگی
- اختلال در هورمون‌ها و مشکلات تخمک گذاری
- کاهش میل جنسی
- عدم انجام تعهدات در خانه یا محل کار
عوارض مصرف تریاک با دیگر داروها چیست؟
مصرف تریاک با سایر موادی که سیستم عصبی مرکزی را تحت تأثیر قرار می‌دهند، مانند الکل، آنتی هیستامین، باربیتورات، بنزودیازپین یا بیهوش کننده‌های عمومی، خطر ابتلا به افسردگی تنفسی را افزایش می‌دهد و تهدید کننده زندگی است.
چگونه مصرف تریاک را ترک کنیم؟
درمان‌ها و روش‌های مختلفی برای ترک انواع مواد مخدر از جمله تریاک وجود دارد. اما پیشنهاد ما به شما رفتن به مراکز بازپروری و کمپ‌های ترک اعتیاد است. در منزل و سرپایی ترک کردن کاری بسیار دشوار است. زیرا برای ترک به سم‌زدایی بدن از مواد مخدر، روان درمانی، حمایت همه جانبه، مراقبت ۲۴ ساعته، وجود پزشک و کادر متخصص، محیط و تغذیه مناسب نیاز است. همگی اینها با وجود کمپ ترک اعتیاد میسر است.
این علامت‌ها مانند عوارض مصرف تریاک است، تفاوتشان در شدت و قوت بیشتر اثرگذاری شیره تریاک است.
در این مقاله با عوارض مصرف تریاک آشنا شدیم و سعی کردیم عوارض آن را برای شما شرح دهیم و راهکارهایی برای کاهش اثرات مخرب مصرف تریاک و شیره تریاک به شما معرفی کنیم
منابع:
https://www.mayoclinic.org/drugs-supplements/opium-oral-route/side-effects/drg-20074064