اعتیاد مصرفی
اعتیاد یک مساله اخلاقی نیست
فرد معتاد به کمک نیاز دارد. دید نادرست جامعه از اعتیاد و فرد معتاد باعث گوشه گیری بیشتر،عدم درخواست کمک و درمان فرد می شود.آنچه دید جامعه ازبیماری اعتیاد دارد،بصورت یک بیماری بدون درمان و برگشت پذیر تاثیر زیادی بر بیان مشکل دارد.انسان موجودی اجتماعی است و در اجتماع به شکوفایی می رسد،گوشه گیری و دور شدن از جامعه در روند بروز اختلالات روانی و پایین آمدن عزت نفس نقش بسزایی دارد.معتادان به علت احساس شرمندگی، میزان پایین اعتماد بنفس و احساس طرد شدگی نیاز بیشتری به حمایت از سوی ما دارند. قبول نکردن اعتیاد به عنوان یک بیماری از سوی دیگران اوضاع را برای درمان دشوار می کند.این امر سبب می شود که فرد معتاد برای پذیرفته شدن،اعتیاد خود را انکار کرده و خود را بعد از مدتی در وضعیت غیر قابل کنترل و آسیب های جدی تری بیابد.
اعتیاد چیست
اعتیاد یک بیماری است و در آن، بیمار رفتاری که عوارض بدی دارد را متداوما تکرار می‌کند. این بیماری با ایجاد اختلال در کنترل بر سیستم رفتار-پاداش، باعث تکرار آن رفتار می‌گردد. بیماری اعتیاد مدارهای عصبی مربوط به نظام پاداش، انگیزش، و حافظه را در مغز دچار اختلال کرده، و اختلال این سیستم‌ها در مغز باعث بروز عوارض بیولوژیکی، فیزیولوژیکی، اجتماعی و روحی می‌گردد.در این حالت بدن فرد برای انجام اعمال فعالیت های عادی خود به نوع خاصی از مواد احتیاج دارد.عدم دسترسی به ماده مورد نیاز در فرد وابسته ایجاد علائم خماری و محرومیت می کند.با درگیری خانواده و اطرافیان فرد معتاد در فرایند بیماری،پذیرش آنها نسبت به بیمار بودن شخص بسیار دشوار می شود.این واقعیت که فرد از عوارض بعدی و زیان اعتیاد آگاهی دارد اما همچنان دست به مصرف مواد می زند، پذیرفته شدن از سمت خانواده و اجتماع را سخت تر می کند.با اینکه مفهوم اعتیاد بیشتر با مصرف ماده مخدر و مشروبات الکلی همراه است،اما می توان از اعتیاد به انواع دیگر فعالیت ها مانند قمار،پرخوری،روابط جنسی و یا حتی خرید های بیش از حد نیاز و بی هدف اشاره کرد.این نوع اعتیادها با نام اعتیادهای رفتاری شناخته می شوند.بنا به تعریف انجمن اعتیاد آمریکا از واژه اعتیاد: “اعتیاد یک بیماری اصلی و مزمن می باشد که در مدارهای پاداش، انگیزه و حافظه و دیگر اجزاء مربوطۀ مغز اختلال ایجاد می نماید. این اختلال ها به ایجاد ویژگی های جسمی، روانی، اجتماعی و روحی در انسان منجر می شود.”در این حالت فرد معتاد برای دستیابی به پاداش به رفتارهای مصرفی و مخرب روی می آورد.از علائم مصرف مواد می توان به سرخ شدن چشم ها،نگاه های مات به مدت طولانی،نامفهوم و جویده شدن طرز صحبت،عدم تعادل در حرکات،کم شدن توجه به نظافت،محلهای متعدد تزریق سرنگ در بدن،غیبت های مکرر از کلاس درس و کاهش علاقه به تحصیل،بی قراری شدید،،تغییرات ناگهانی خُلق، به مشام رسیدن بوهای غیر عادی از دهان یا لباس،وجود سوزنها و سنجاقهای سیاه شده ، قاشق خمیده و دود گرفته و ورق آلومینیومی،لوله های خالی خودکار، کبریت نیم سوخته در محل های غیر معمول،طولانی شدن زمان ماندن در دستشویی و حمام،ناپدید شدن بعضی اشیاء در خانه،خواب آلودگی،تغییر دوستان،تأخیر در حرکات و کند شدن رفتارها اشاره کرد.عدم پیگیری برای بهبود اعتیاد عوارضی همچون معلولیت مغزی و مرگ در پیش دارد.
انواع اعتیاد
اعتیاد به دو نوع کلی تقسیم می شود:اعتیاد به مواد و اعتیاد رفتاری.
۱.اعتیاد به مواد:این اعتیاد اغلب با عوارض فیزیولوژی و نشانه های نائشگی در زمان قطع ماده مصرفی همراه است.به دلیل سازگاری بدن با ماده مخدر(تولرانس)،بیمار برای دستیابی به حالت نائشگی قبلی پس مدتی میزان مصرف ماده را بالا می برد.علائم رایج و متداول خماری عبارتند از لرزش، اسهال و تهوع یا دل پیچه،ویژگی های ژنتیکی و روانی افراد،دفعات و فاصله مصرف و نوع ماده مصرفی در سرعت وابسته شدن افراد تاثیر دارد.
۲.اعتیاد رفتاری:زمانی که از انجام رفتاری احساس لذت کرده و در راستای بهبود تجارب زندگی خود از آن به عنوان روشی دائمی استفاده می کنیم، این رفتار باعث کاهش و تحمل استرس و اضطراب می شود،مانند قمار،اعتیاد به غذا،اعتیاد به سکس و فرایندهایی اینگونه که چرخه ای مشابه به اعتیاد به مواد دارند.در هربار انجام دادن رفتار خاص و لذت بردن و کاهش تنش،دفعات پرداختن به آن فعالیت بیشتر و بیشتر شده که بصورت مراسمی خاص تبدیل شده و بخش عمده ای از زندگی فرد را دربر می گیرد.اعتیادهای رفتاری جنبه واقعی داشته و با ایجاد وسوسه برای انجام فعالیت خاص مشکلاتی را در زندگی فرد و روابط با اطرافیان ایجاد می کند.این نوع اعتیاد نیز مانند اعتیاد به مواد فعالیت های ذهنی را مختل کرده و فرد با قربانی کردن خانواده و اطرافیان مشکلات زیادی ایجاد می کند.برای درمان این نوع اعتیادهای رفتاری انجمن هایی وجود دارد که در روند بهبودی بسیار موثر است.
عادت و اعتیاد
بسیاری از افراد به انجام فعالیتی خاص یا مصرف نوع خاصی از مواد عادت دارند که این رفتارها به ما و اطرافیان صدمه ای وارد نمی کند و در هر زمان قادر به قطع آن رفتار یا عادت هستیم.تمایز عادت از اعتیاد اینست که در اعتیاد فرد با وجود آگاهی از پیامدهای منفی ،همچنان به مصرف ماده یا انجام رفتار خاص ادامه می دهد.
۱.عادت:فرد بصورت انتخابی به فعالیت خاص می پردازد و در زمان دلخواه می تواند از انجام فعالیتی که به انجام آن عادت کرده است دست بردارد.
۲.اعتیاد:فرد اراده خود را از دست داده و علیرغم آگاهی از عواقب زیانبار مصرف مواد و یا رفتار اعتیادآور،همچنان به آن ادامه می دهد.اعتیاد با مسائل روانی و جسمی همراه است.
